گروه بانک و بیمه پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، نقش بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز و توسل به سایر راه ها و سیاست گذاری هایی که می تواند همزمان نرخ ارز و نرخ تورم را کاهش دهد از جمله موضوعات بحث برانگیز در اقتصاد ایران است. افزایش تورم و افزایش نرخ ارز که معیشت مردم و اقتصاد ایران را در بخش های مختلف از خود متاثر کرده موضوع مهمی است که در این گفت و گو با کارشناس اقتصادی و بانکی مطرح شده است تا نتیجه تاثیرات بانک مرکزی در بازار ارز و تورم مشخص شود.
احسان قمری کارشناس وتحلیلگر اقتصاد و مسائل بانکی در گفت و گو با رادار اقتصاد در خصوص عملکرد و نقش مدیریتی بانک مرکزی در خصوص بازار ارز و تاثیر این موضوع بر روی تورم در اقتصاد ایران گفت: در این موضوع که بانک مرکزی چه اقداماتی را در خصوص بازار ارز و نقش تنظیم گری خود باید انجام دهد، به نظر می رسد در حوزه ارز، دو موضوع با یکدیگر خلط مبحث شده و مشکل سیاست گذار را دو چندان کرده است.
وی در این باره توضیح داد: همواره بر این موضوع تاکید شده که سیاست گذار باید بین سیاست گذاری های ارزی و تجاری تفاوت قائل شود، به طوری که سیاست گذاری تجاری در حیطه اختیارات وزارت صمت باشد و بانک مرکزی نیز سیاست گذاری های ارزی را بر عهده بگیرد. هر چند تفکیک این دو موضوع بسیار مشکل است اما با مدیریتی که صورت می گیرد می توان این تفکیک را به خوبی انجام داد.
قمری کارشناس اقتصادی در خصوص افزایش نرخ ارز و نرخ تورم در چند سال گذشته ودلایل آن توضیحاتی داد و گفت: موضوع جهش نرخ ارز و تکان های ارزی را در دوره های مختلف در کشور تجربه کرده ایم اما از سال ۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم های ناجوانمردانه علیه جمهوری اسلامی ایران، شاهد افزایش نرخ ارز هستیم. با توجه به اینکه ورودی ارز به ایران از دو محل صادرات غیر نفتی و نفت انجام می شود و اتکای کشور در سالهای گذشته به صادرات نفت و اینکه به صادرات غیر نفتی به عنوان یک فعالیت لوکس نگاه شده، لذا فعالیت چندانی بر روی صادرات غیر نفتی به عنوان درآمد زایی ارزی انجام نشده به طوری که متاسفانه تشدید تحریم های بین المللی و شیوع ویروس کرونا در کشور ودر عرصه بین الملل ایران و بسیاری از کشورها را تحت الشعاع قرار داد، لذا بانک مرکزی آنچنان که شایسته بود در برابراین وضعیت نتوانست عکس العمل های خوبی از خود نشان دهد و وزارت صمت نیز عملکرد چندان مطلوبی نداشت.
احسان قمری در این باره توضیح داد: شاید اولین کلامی که وزیر فعلی صمت اعلام کرد و با استقبال بسیاری از کارشناسان مواجه شد، این بود که برنامه خود را براساس جدایی سیاست های تجاری از سیاست های ارزی طراحی می کند، لذا معتقد است سیاست های تجاری باید در وزارت صمت حلاجی شود و سیاست گذاری های ارزی نیز به وسیله بانک مرکزی اتخاذ و اجرا شود. به هر حال بررسی عملکرد بانکهای مرکزی در سایر کشورهای دنیا نشان می دهد بانک مرکزی موظف به تنظیم گری و رگولاتوری است، ضمن اینکه در حوزه تراز پرداخت ها، اگر تراز پرداخت ها دچار کسری یا مازاد شود بانکهای مرکزی برای تعدیل این موارد در بازار دخالت می کند.
احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی خاطر نشان کرد: نقدهایی که به شیوه سیاست گذاری بانک مرکزی می شود، باید بر اساس ماموریت های پیش روی بانک مرکزی به عنوان سیاست گذار به مدیریت بانک مرکزی وارد شود. وقتی یک سیاست گذار محدودیت هایی را دارد و با توجه به محدودیت ها تصمیم می گیرد در نقد سیاست باید محدودیت ها نیز در نظر گرفته شود. بسیاری از منتقدین درباره عملکرد بانک مرکزی مدعی هستند که دردوره قبل و فعلی بانک مرکزی صرفا روی بازار ارز تمرکز داشته و وقت و انرژی خود را روی بازار ارز متمرکز کرده است. بانک مرکزی نیز بارها اعلام کرده به سامانه نیما اهمیت بسیاری می دهد چرا که نرخ ارز نیما لنگرگاه نرخ ارز به شمار می رود، لذا تمامی هم وغم خود را برای مدیریت نرخ ارز نیما گذاشته است .
وی در این باره تصریح کرد: بانک مرکزی همچنین اعلام کرده به عنوان یک سیاست گذار پولی به سایر وظایف خود عمل می کند، ضمن اینکه برخی اوقات ادعا می شود بانک مرکزی نرخ ارز را در راستای تامین خواسته های دولت کنترل می کند و اینکه بازار ارز را با این روش که ارز را در داخل کنترل کند جایز نیست و باید از روش های دیگری مثل تغییرات نرخ سود وبالا بردن نرخ سود کاری کند تا فشار بر نرخ ارز را کاهش دهد واز افزایش قیمت ها جلوگیری کند، روش هایی است که در همه جای دنیا انجام شده لذا بانک مرکزی می تواند در ایران این سیاست ها را پیاده کند.از سوی دیگر ادعا می شود بانک مرکزی علی رغم تغییراتی که در سطح مدیریت انجام می شود به طوری که از طیف های مختلف اقتصادی مدیریت بانک مرکزی را بر عهده گرفته اند اما سیاست های بانک مرکزی در اجرا تغییر چندانی نداشته است.
احسان قمری در خصوص ادعای تمرکز بانک مرکزی بر بازار ارز گفت: اینکه عده ای اعتقاد دارند بانک مرکزی هم و غم خود را بر بازار ارز متمرکز کرده را باید اینگونه تفسیر کنیم که بانک مرکزی در دشوارترین دوره تاریخی اقتصاد ایران قرار دارد، بنابراین با توجه به اولویت های اقتصاد ایران در وضعیت کنونی به این نتیجه رسیده که بازار ارز از اولویت بسیار زیادی دارد، اما بنده معتقدم بانک مرکزی نباید تمام هم وغم خود را فقط و فقط بر بازار ارز متمرکز کند، چرا که بازار ارز می تواند یکی از اولویت های بانک مرکزی باشد، هر چند معتقد هستم بانک مرکزی در دوره قبل و فعلی بر بازار باز متمرکز شده و قصد دارد از طریق عملیات بازار باز که یکی از ابزارهای نوین بازار پولی است تورم را کنترل کند.به هر حال دیدن نتایج استفاده از سیاست های جدید پولی خود را در آینده نشان می دهد.
کارشناس اقتصادی وبانکی در خصوص تجربه سایر کشورها در خصوص کاهش نرخ تورم و رفتار بانک مرکزی در این حوزه گفت: تجربه سایر کشورها نشان می دهد برای کاهش نرخ تورم باید از سیاست هدف گذاری تورم استفاده کنیم و دانش کافی درمورد سیاست های پولی کسب کنیم، اما برای رسیدن به این مقصد راه زیادی را در پیش داریم، چرا که همه این سیاست ها دارای نقایصی هستند که برای گرفتن نتیجه بهتر باید نواقص آن برطرف شود تا با مبانی اقتصادی ما سازگار شود، پس باید به این نکته دقت کنیم علی رغم نقدهایی که به بانک مرکزی وارد می شود، سیاست های پولی زمان بر است و نباید منتظر نتایج آن در کوتاه مدت باشیم.
احسان قمری در این باره خاطر نشان کرد: نکته بسیار مهم این است در اصول اقتصاد اعلام می شود وظیفه بانک مرکزی اجرای سیاست های پولی است تا زمانی که بانک مرکزی به این سیاست بازنگردد و از ابزارهای سیاست پولی استفاده نکند، مطمئنا نقدهایی که به بانک مرکزی می شود، وارد و درست است.بانک مرکزی در طول سال های اخیر نقش نظارتی خود را بهبود بخشیده است،هر چند نقش نظارتی که تا کنون اعمال کرده همچنان مورد نظر ما نیست ولی در جای خود قابل تقدیر است. اینکه ادغام بانکها در فضای آرامی صورت گرفت جای تقدیر و تشکر دارد و این مسیر هم در دوره جدید ادامه دارد و باید دنبال شود.
احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی افزود: در خصوص افزایش نرخ سود برای کنترل بازار ارز و کاهش تورم عنوان می شود بانک مرکزی به جای کنترل تورم روی بازار ارز تمرکز کرده است در حالی که می بایست با تغییر نرخ سود تورم را تا حدودی کنترل می کرد. نرخ ارز زمانی با افزایش نرخ سود بانکی کنترل می شود که هدف گذاری تورمی و استفاده از ابزارهای نوین سیاستهای پولی که بهترین آن عملیات بازار باز است در جامعه نهادینه شود و در سیستم بانکی جا بیفتد، لذا زمانی از این ابزار به خوبی می توانیم استفاده کنیم که در اقتصاد ایران دو ویژگی وجود داشته باشد.
قمری در این باره توضیح داد:اول اینکه حمله های سفته بازانه و سوداگری که ناشی از شوک های ارزی است در بازار وجود نداشته باشد وهمچنین اقتصاد با رکود تورمی شدید مواجه نباشد.اگر در اقتصادی از ابزارهای نوین سیاست پولی استفاده شود و در این کشور انتظارات تورمی محدود باشد و هجمه های سفته بازی در بازار ارز وجود نداشته باشد از نرخ سود به عنوان یک ابزار می توانیم برای سیاست های پولی و در راستای کنترل نرخ تورم استفاده کنیم اما بانک مرکزی در حال نهادینه سازی ابزارهاست.
وی افزود: یکی از مشکلات ما در ایران این است که نرخ سود تسهیلات انعطاف ندارد و بانکها نیز ناترازی شدیدی دارند، در نتیجه وقتی شوک های اقتصادی اتفاق می افتد شاهد تورم های شدید هستیم، به همین دلیل درحال حاضر حتی اگر اجازه افزایش نرخ سود داده شود،شاید این سیاست مناسب نباشد و برای کنترل نرخ تورم نتوانیم از این ابزار استفاده کنیم.
احسان قمری در خصوص تاثیراتی که سخنان رئیس کل بانک مرکزی بر بازار ارز می گذارد گفت: در غیاب ابزارهای سیاست پولی، بانک مرکزی با این روش ها میتواند بازار ارز را ثبات دهد که رئیس کل بانک مرکزی در این موارد کمتر سخن بگوید، به این دلیل که صحبت های رئیس بانک مرکزی اثر خود را روی بازار می گذارد. به عبارت دیگر پیش از اینکه رئیس بانک مرکزی درباره اقدامات آتی اطلاع رسانی کند باید اقدامات را صورت دهد تا اقتصاد از آثارمطلوب آنها تاثیربگیرد نه اینکه به حرف زدن قبل از اقدامات اساسی اکتفا شود.
احسان قمری کارشناس اقتصادی وبانکی در پایان گفت و گو خاطرنشان کرد: اینکه بانک مرکزی اعلام می کند مدیریت بازار ارز را انجام می دهد وبازار را ثبات می بخشد تا ازاین طریق تورم کنترل شود به نظر می رسد در حال حاضر چاره ای غیر از این موارد ندارد، چرا که درغیاب ابزارهای نوین سیاست پولی با استفاده از سایر ابزارها باید بازار ارز را مدیریت کند. به نظر می رسد بانک مرکزی باید هر چه سریعتر از ابزارهای نوین سیاست پولی استفاده کند و به مسیری که منجر به ثبات قیمت ها، کنترل تورم و در نهایت اهداف مورد نظر در سیاست های پولی است، برسد تا شاهد آرامشی در بازارهای مختلف وکاهش نرخ ارز وبه تبع آن کاهش نرخ تورم باشیم.
نظر شما